BAŞ AĞRILARI

MİGREN

Migren, tüm baş ağrılarının yaklaşık %20’sini oluşturur ve genellikle tek taraflı, zonklayıcı, saatler sürebilen ve baş hareketleriyle şiddetlenen bir ağrıdır. Genellikle bulantı ve kusma eşlik eder. Migren atakları tekrarlayıcıdır ve paroksismal (ani ve ani şekilde tekrarlayan) özellik taşır. Migren hastalarında genetik yatkınlık söz konusudur ve çoğunlukla baskın (dominant) kalıtım yoluyla aktarılır. Kadınlarda erkeklere göre yaklaşık 3 kat daha sık görülür. Genç yaşta başlayıp zamanla azalma eğilimi gösterebilir.

Migren atağı genellikle 4 ila 72 saat sürer ve fiziksel eforla artabilir. Migrenli bireylerde depresyon, anksiyete ve panik bozukluk gibi psikiyatrik sorunlara daha sık rastlanmaktadır. Migreni tetikleyebilecek birçok unsur mevcuttur. Bunlar arasında:

• Şarap, çikolata, kafein, peynir gibi belirli gıdalar ve katkı maddeleri
• Aç kalma veya öğün atlama
• Uyku düzeninde bozukluk (fazla ya da az uyuma)
• Keskin kokular
• Hava basıncındaki değişiklikler
• Parlak, yanıp sönen ışıklar
• Moral bozuklukları
• Hormonal değişiklikler, özellikle adet dönemi
• Bazı ilaçlar ve egzersiz

Migren ataklarının yaklaşık %15’inde aura adı verilen, baş ağrısından önce gelen geçici nörolojik belirtiler görülür. Aura genellikle dakikalar içinde gelişir ve bir saatten kısa sürer. En sık görülen aura tipi, görme bozukluklarıdır. Bu, görme alanının ortasından çevresine doğru yayılan parlak ışıklar, bulanıklık ya da görsel halüsinasyonlar şeklinde olabilir. İkinci sıklıkta ise paresteziler yani uyuşma ve karıncalanma hissi görülür. Bu hissiyat genellikle el parmaklarından başlayarak kola ve yüzde (özellikle burun ve ağız çevresi) yayılır. Ayrıca konuşma bozuklukları, baş dönmesi, nadiren işitsel ya da kokuya dair halüsinasyonlar da aura belirtileri olabilir. Baş ağrısı genellikle auradan 5–30 dakika sonra başlar.

Klasik migren türünde görme kaybı, kuvvet ve duyu bozuklukları gibi nörolojik belirtilerle birlikte kısa süreli baş ağrısı yaşanır. Klasik migren atakları birkaç saat sürebilirken, yaygın migren atakları birkaç gün sürebilir. Işık ve sese karşı hassasiyet sıktır. Karın ağrısı ve ishal gibi sindirim sistemi belirtileri de eşlik edebilir.

Migren tedavisinde, ilaç kullanımının yanı sıra tetikleyici faktörlerden kaçınmak da oldukça önemlidir. Eğer migren atakları ayda üçten fazla oluyorsa, günlük yaşamı ciddi şekilde etkiliyorsa veya nörolojik bulgular eşlik ediyorsa, koruyucu (profilaktik) tedavi de düşünülmelidir.

KÜME BAŞ AĞRISI

Küme baş ağrısı, migren gibi damarsal değil, daha çok sinirsel kökenli bir ağrıdır ve tam nedeni bilinmemektedir. Bu ağrı tipi, çok şiddetli, kısa süreli ve tekrarlayıcı nöbetler şeklinde ortaya çıkar. Genellikle 30 dakika içinde sonlanır. Ağrı; göz çevresi, şakak, kulak arkası ve alt çene dişleri bölgesinde hissedilir. En çok gece saatlerinde ortaya çıkar ve kişiyi uykudan uyandırabilir. Şiddeti nedeniyle intihar baş ağrısı olarak da adlandırılır.

Ağrı tipi, sıkıştırıcı ve oyucu tarzda hissedilir. Ağrıya şu belirtiler eşlik edebilir:

• Gözde kızarma ve yaşarma
• Burun tıkanıklığı veya akıntısı
• Alın ve yüzde terleme
• Göz kapağı düşüklüğü
• Göz bebeğinde küçülme
• Göz kapaklarında şişlik

Bu belirtiler genellikle ağrının olduğu tarafla aynıdır. Migren hastaları gibi sessizlik ve karanlık istemek yerine, küme baş ağrısı yaşayanlar ağrı sırasında hareket etmeyi, yürümeyi veya açık havaya çıkmayı tercih ederler.

Ağrılı dönemler kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle 2–3 ay sürer. Bu dönemde ataklar neredeyse her gün, bazen günde birkaç kez bile olabilir. Ardından gelen sessiz (ağrısız) dönem ise genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında değişir. Küme baş ağrısı nadiren (%4) çift taraflı olur. Erkeklerde daha sık görülür ve migrenin aksine ailesel bir geçiş gözlenmez.

Tedavide çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Ancak ilaçların yetersiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi seçenekleri de değerlendirilebilir.