BEYİN KANAMALARI

Beyin kanamaları, kanın beyin dokusu içine (intraserebral) veya beyin zarlarıyla kafatası arasına (subaraknoid, subdural, epidural) sızmasıyla oluşur. Bu kanamalar; travma, hipertansiyon veya bazı sistemik hastalıklar sonucu gelişebilir.

İntraserebral (Beyin İçi) Kanamalar

Beyni besleyen küçük damarların yırtılmasıyla, kan beyin dokusuna sızar. Bu durum, dokuda hasara ve baskıya yol açar. Her yıl 100.000 kişide yaklaşık 12–15 vaka görülür. Özellikle 40 yaş üstünde daha sık rastlanır. Erkeklerde kadınlara göre biraz daha yaygındır.

Risk faktörleri:

• Yüksek tansiyon (hipertansiyon)
• Amiloid anjiyopati
• Travma
• Alkol ve sigara kullanımı
• Aspirin ve bazı kan sulandırıcı ilaçlar

Zamanla damarlar elastikiyetini kaybeder. Bu durumda zayıf damarlar yırtılarak beyin dokusuna kanar. Bu kanama, hem doğrudan doku tahribatına hem de dolaşımın bozulmasıyla ikincil iskemiye yol açar.

Belirtiler:

• Tek taraflı kuvvet kaybı
• Şiddetli baş ağrısı
• Bilinç değişiklikleri
• Konuşma bozukluğu, nöbet, bulantı, kusma

Tanı:
Bilgisayarlı tomografi (BT) ilk tercih edilen yöntemdir. MR da tanıda kullanılabilir.

Tedavi:

• Acil: Solunum ve dolaşım gibi hayati fonksiyonlar desteklenir.
• Cerrahi: Kanama büyükse ve beyin üzerinde baskı oluşturuyorsa, ameliyatla boşaltılır.
• Medikal: Beyin içi basınç azaltılır, ödem ve nöbetler için ilaçlar verilir.

Subaraknoid Kanama

Beyni saran araknoid zarın altına gerçekleşen kanamadır. Yılda 100.000 kişide 10–16 vaka görülür. En sık neden anevrizma patlamasıdır.

Diğer nedenler:

• Hipertansiyon, damar anomalileri (AVM)
• Beyin tümörleri
• Enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit)
• Travma
• Kanama bozuklukları, ilaçlar (antikoagülanlar), uyuşturucu (kokain, amfetamin)

Belirtiler:

• Aniden başlayan çok şiddetli baş ağrısı
• Ense sertliği
• Bulantı, kusma
• Baş dönmesi, çift görme
• Şuur bulanıklığı, nöbet

Tanı:

• İlk tercih yine bilgisayarlı tomografidir.
• Kanama saptanırsa, nedeni belirlemek için beyin anjiyografisi yapılır.

Tedavi:

• Anevrizma varsa, yerine göre cerrahi ya da endovasküler yöntemlerle kapatılır.
• Ne yazık ki bu hastaların %25–30’u hastaneye ulaşamadan kaybedilir.
• Hayatta kalanların %30–50’si de tedaviye rağmen kurtarılamaz.

Epidural Hematom

Travma sonrası kafatası ile dura (beyin zarı) arasında oluşan kanamadır. Genellikle kafatası kırığıyla birlikte görülür.

Görülme oranı: Kafa travmalarının %0.2–0.6’sında
Belirtiler:

• Lucid interval: Hasta ilk başta bilincini kaybeder, sonra açılır ve tekrar kapanır.
• Bazı durumlarda bilinç hiç açılmaz ya da sürekli bulanıktır.

Tanı:
Bilgisayarlı tomografi ile hızla konur.

Tedavi:

• Az miktarda kanama varsa takip edilir.
• Ciddi durumlarda cerrahi olarak kan boşaltılır.
• Cerrahi sonrası başarı oranı yüksektir (%55–89).
• Ölüm oranı %5–29’dur.

Subdural Hematom

Kafa travmalarının %8–57’sinde görülür. Dura ile beyin dokusu arasındaki damarların yırtılmasıyla oluşur.

Vakaların yarısında ek beyin hasarı da bulunur.
Çoğu hasta ağır nörolojik bozuklukla gelir; %50’sinde bilinç tamamen kapalıdır.

Tanı:
Bilgisayarlı tomografi ilk tercih edilir. MR da kullanılabilir.

Tedavi:

• Kitle etkisi ve nörolojik bozukluk varsa cerrahi gerekir.
• Beyinle dura arasındaki kan boşaltılır.
• Mortalite yüksektir: %42–90
  (epidural hematoma göre daha tehlikelidir).